market price of gram महाराष्ट्रातील हरभऱ्याच्या बाजारभावात यंदाच्या एप्रिल महिन्यात लक्षणीय बदल पहायला मिळाले आहेत. विविध बाजार समित्यांमध्ये हरभऱ्याच्या दरात महत्त्वपूर्ण फरक दिसून आला असून, शहरी भागात दर चांगले असताना, काही ग्रामीण भागात मात्र दरात घसरण नोंदवली गेली आहे. येथे आपण महाराष्ट्रातील विविध बाजारपेठांमध्ये हरभऱ्याला मिळालेले दर आणि त्याचे शेतकऱ्यांवर होणारे परिणाम याचा आढावा घेऊ.
मुंबई आणि पुणे: महाराष्ट्रातील सर्वोच्च दर
महाराष्ट्रातील दोन प्रमुख शहरे मुंबई आणि पुणे येथील बाजार समित्यांमध्ये हरभऱ्याला सर्वाधिक दर मिळाल्याचे निदर्शनास आले आहे. मुंबई येथील बाजारपेठेत लोकल हरभऱ्याला ७००० ते ८८०० रुपये प्रति क्विंटल या दरम्यान दर मिळाले असून, सरासरी दर ८२०० रुपये इतका राहिला. हा महाराष्ट्रातील सर्वाधिक सरासरी दर म्हणून नोंदवला गेला आहे.
पुणे बाजारपेठेत देखील हरभऱ्याचे दर उत्साहवर्धक राहिले. येथे हरभऱ्याला किमान ७४०० रुपये प्रति क्विंटल तर कमाल ८४०० रुपये प्रति क्विंटल दर मिळाला. सरासरी दर ७९०० रुपये प्रति क्विंटल इतका नोंदवला गेला. ह्या उच्च दरामुळे पुणे परिसरातील शेतकऱ्यांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे.
या उच्च दरांचे प्रमुख कारण म्हणजे मुंबई आणि पुणे या शहरांमधील वाढती मागणी आणि उच्च दर्जाच्या हरभऱ्याची उपलब्धता. शिवाय, स्थानिक व्यापारी आणि प्रक्रिया उद्योगांकडून असलेल्या मागणीमुळेही दर उच्च पातळीवर टिकून आहेत.
विदर्भातील बाजारपेठा: स्थिर आणि समाधानकारक दर
विदर्भातील प्रमुख बाजारपेठा अमरावती आणि नागपूर येथेही हरभऱ्याला चांगले दर मिळाले आहेत. अमरावती बाजार समितीमध्ये ३६९६ क्विंटल इतकी मोठी आवक नोंदवली गेली. येथे हरभऱ्याचे दर ५५०० ते ५७५० रुपये प्रति क्विंटल या दरम्यान राहिले, तर सरासरी दर ५६२५ रुपये प्रति क्विंटल इतका होता.
नागपूर बाजारपेठेत १३८८ क्विंटल हरभऱ्याची आवक झाली. येथे किमान दर ५५०० रुपये तर कमाल दर ५८०८ रुपये प्रति क्विंटल नोंदवला गेला. सरासरी दर ५७३१ रुपये प्रति क्विंटल इतका राहिला. नागपूर परिसरातील शेतकऱ्यांसाठी हे दर समाधानकारक असल्याचे मत व्यक्त केले जात आहे.
विदर्भातील अन्य बाजारपेठांमध्ये काटोल आणि दुधणी येथेही स्थिर दर पाहायला मिळाले. काटोल येथे ३९५ क्विंटल हरभऱ्याची आवक झाली असून, सरासरी दर ५६५० रुपये प्रति क्विंटल इतका होता. दुधणी येथे सरासरी दर ५७१७ रुपये प्रति क्विंटल इतका नोंदवला गेला. या दरांमुळे विदर्भातील शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न मिळाले आहे.
खानदेश आणि मराठवाड्यातील परिस्थिती
खानदेश भागातील धुळे आणि जळगाव येथील बाजारपेठांमध्ये मात्र हरभऱ्याच्या दरात थोडी घसरण दिसून आली. धुळे बाजारपेठेत लाल हरभऱ्याचा सरासरी दर ५२०० रुपये प्रति क्विंटल इतका राहिला, जो राज्यातील इतर प्रमुख बाजारपेठांच्या तुलनेत कमी आहे. जळगाव येथे हरभऱ्याची आवक अत्यंत कमी असली तरी, दर समाधानकारक राहिले.
मराठवाड्यातील बीड, जिंतूर आणि सिंदखेड राजा या बाजारपेठांमध्ये दर ५२०० ते ५७५० रुपये प्रति क्विंटल या दरम्यान राहिले. या भागात आवक कमी असली तरी दर स्थिर राहिल्याचे दिसून आले. सिंदखेड राजा येथे सरासरी दर ५२०० रुपये प्रति क्विंटल इतका नोंदवला गेला.
कारंजा आणि मलकापूर: मोठी आवक, स्थिर दर
कारंजा आणि मलकापूर या बाजारपेठांमध्ये लक्षणीय आवक नोंदवली गेली. कारंजा येथे १७५० क्विंटल तर मलकापूर येथे २१५० क्विंटल हरभऱ्याची आवक झाली. या दोन्ही बाजारपेठांमध्ये सरासरी दर अनुक्रमे ५६०० आणि ५६५० रुपये प्रति क्विंटल इतके राहिले.
विशेष म्हणजे, कारंजा आणि मलकापूर येथे चाफा जातीच्या हरभऱ्याला चांगला प्रतिसाद मिळाला. चांगल्या प्रतीच्या हरभऱ्याला व्यापाऱ्यांकडून अधिक मागणी असल्याने, या दोन्ही बाजारपेठांमध्ये मोठ्या प्रमाणात आवक झाली असली तरी दर स्थिर राहिले आहेत.
कमी आवक असलेल्या बाजारपेठा
राज्यातील काही बाजारपेठांमध्ये हरभऱ्याची आवक अत्यंत कमी राहिली. जळगाव, राहता, बीड आणि जिंतूर या बाजारपेठांमध्ये केवळ १ ते ३० क्विंटल पर्यंत आवक झाली. मात्र आश्चर्याची बाब म्हणजे, आवक कमी असूनही या बाजारपेठांमध्ये दर ५३०० ते ५७५० रुपये प्रति क्विंटल या दरम्यान स्थिर राहिले.
कमी आवक असूनही स्थिर दर राहण्याचे प्रमुख कारण म्हणजे स्थानिक व्यापाऱ्यांनी दिलेला प्रतिसाद आणि निर्यातदारांकडून असलेली मागणी. स्थानिक बाजारपेठेत उपलब्ध असलेल्या हरभऱ्याच्या प्रतीनुसारही दरात फरक पडल्याचे दिसून आले.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे निष्कर्ष आणि सूचना
एप्रिल २०२५ मधील महाराष्ट्रातील हरभऱ्याचे बाजारभाव पाहता, काही महत्त्वाचे निष्कर्ष काढता येतात:
१. शहरी आणि ग्रामीण बाजारपेठांमधील दरातील फरक: मुंबई आणि पुणे सारख्या शहरी भागात हरभऱ्याचे दर ७००० ते ८८०० रुपये प्रति क्विंटल इतके उच्च असताना, ग्रामीण भागात हे दर ५२०० ते ५८०० रुपये प्रति क्विंटल या दरम्यान आहेत. म्हणजेच, शहरी आणि ग्रामीण बाजारपेठांमध्ये सुमारे २००० ते २५०० रुपयांचा फरक आहे.
२. प्रतीनुसार दरातील फरक: चांगल्या प्रतीच्या हरभऱ्याला अधिक चांगले दर मिळत आहेत. शेतकऱ्यांनी हरभऱ्याची प्रत सुधारण्यासाठी काळजी घेतल्यास, त्यांना निश्चितच अधिक फायदा होऊ शकतो.
३. जातीनुसार दरातील फरक: लोकल आणि चाफा जातीच्या हरभऱ्याला तुलनेने अधिक चांगले दर मिळत आहेत, तर लाल हरभऱ्याचे दर थोडे कमी आहेत. शेतकऱ्यांनी बाजारपेठेच्या मागणीनुसार हरभऱ्याच्या जातींची लागवड केल्यास अधिक फायदा मिळू शकतो.
